„Nie czekaj na cierpienie, które uporządkuje Ci życie”
Choroba i śmierć są i będą zawsze nieodłączną częścią doświadczeń ludzkich.
Zawsze kiedy to możliwe, należy zapobiegać chorobom. Kiedy choroba się rozwinie próbować ją leczyć, jeśli to nie jest możliwe starać się zidentyfikować i zaspokoić wyjątkowe, indywidualne potrzeby osoby umierającej i rodziny radzącej sobie z postępującą stratą.
W ostatnich dziesięcioleciach taką rolę zaczęła zyskiwać opieka paliatywna, a od 2001 roku opieka sprawowana przez Ośrodek Medycyny Paliatywnej i Hospicyjnej.
Opieka paliatywna jest definiowana nie w odniesieniu do narządu, wieku, rodzaju choroby lecz przez pryzmat prawdopodobnej prognozy i w odniesieniu do potrzeb indywidualnych pacjenta i jego rodziny.
Co oferuje opieka paliatywna? Obecnie akceptuje się rolę opieki paliatywnej jako dziedziny mającej wiele do zaoferowania w znaczeniu wcześniejszym – wczesna interwencja w okresie postępu choroby i jej leczenia. Opieka paliatywna włącza zastosowanie wszystkich właściwych interwencji paliatywnych, które mogą zawierać terapię wpływające na przebieg choroby takie jak: chemioterapia, radioterapia, hormonoterapia, chirurgia itd.
Ostatecznym celem tych wszystkich interwencji jest osiągnięcie możliwie najlepszej jakości życia. Nowo opracowana przez Światową Organizację Zdrowia definicja opieki paliatywnej kładzie większy nacisk na zapobieganie cierpieniu: „Opieka paliatywna jest działaniem, które poprawia jakość życia chorych i ich rodzin stojących wobec problemów związanych z zagrażającą życiu chorobą poprzez zapobieganie i znoszenie cierpienia dzięki wczesnej identyfikacji oraz bardzo starannej ocenie i leczeniu bólu i innych problemów somatycznych, psychosocjalnych i duchowych” (WHO, 2002).
Opieka paliatywna afirmuje życie, ale proces umierania uważa za normalny. Jej celem nie jest przyspieszenie ani odroczenie śmierci, oferuje system wsparcia pozwalający choremu żyć tak jak to tylko możliwe. Podstawową zasadą jest również zapewnienie choremu dostępu do opieki i leczenia w czasie i warunkach zgodnych z jego potrzebami i osobistymi preferencjami.
Może być ona sprawowana zarówno w domu chorego przez zespół hospicjum domowego, w poradni medycyny paliatywnej oraz w hospicjum stacjonarnym.
Ze względu na częste występowanie złożonych, trudnych problemów dotyczących chorych i ich rodzin, opieka sprawowana jest przez zespół wielodyscyplinarny (personel medyczny), jak i osoby nie będące profesjonalistami, czyli pracownik socjalny, kapelan w zależności od wyznania, wolontariusze. Osoby opiekujące się, członkowie rodziny mają możliwość korzystania ze wsparcia w czasie choroby bliskiej im osoby, jak i w okresie osierocenia.
Jakkolwiek żyjemy w świecie, który uważa za „dobrą śmierć” śmierć nagłą, aby w jak najmniejszym stopniu zakłócić życie tym którzy pozostają. Tym bardziej potrzebne jest danie świadectwa o wartości ostatnich chwil życia, o niezwykłym przywileju jakim może być towarzyszenie w tych momentach, znoszenie bólu, cierpienia i lęku a tym samym przyczynienie się do ewolucji postaw społeczeństwa. Społeczeństwa bardziej ludzkiego w którym świadomi naszej śmiertelności szanowalibyśmy bardziej wartości życia.
Po latach towarzyszenia osobą przeżywającym swe ostatnie chwile nie wiem więcej o śmierci, ale moja ufność wobec życia wzrosła. Śmierć osoby bliskiej nie jest, jak nam się często wydaje czasem pozbawionym sensu. Nie umniejszając bólu i cierpienia, którym zaznaczona jest choroba chciałabym pokazać do jakiego stopnia czas poprzedzający śmierć może być czasem spełnienia chorego i otoczenia. Kiedy nie można już nic zrobić, kiedy medycyna wyczerpała już swoje możliwości, można jeszcze kochać i być kochanym.